BBS (Behavior-Based Safety) หรือ พฤติกรรมความปลอดภัย เป็นแนวทางที่ได้รับความนิยมในการสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยในองค์กร โดยเน้นการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของบุคลากรให้มีความปลอดภัยมากขึ้น ซึ่งจะนำไปสู่การลดอุบัติเหตุและสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ดีขึ้น

พฤติกรรมความปลอดภัยสร้างได้ด้วย BBS (Behavior Based Safety)

พฤติกรรมความปลอดภัย(Behavior Base Safety-BBS) มีต้นกำเนิดจาก BST โดยในอดีตเน้นการสังเกตในการทำงาน (Observe)การเข้าไปพบ พูดคุยกับพนักงานเพื่อเป็นการสร้างสัมพันธ์ที่ดีต่อกันโดยมี3 บริษัทที่เป็นที่ปรึกษาด้าน BBS ได้แก่ BST, Dupont, JMJ สำหรับแนวทางในการดำเนินการจัดการพฤติกรรมความปลอดภัย สามารถนำ 3 Golden circle มาใช้โดยWhat (อะไรที่ควรทำ-เข้าใจความเสี่ยง เพื่อจะได้หาแนวทางในการดำเนินการ) How (ทำอย่างไร-เพื่อให้เห็นถึงคุณค่าของความปลอดภัย นำไปสู่การสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัย) Why (ทำไปทำไม-เพื่อให้เกิดความเชื่อที่ว่าอุบัติเหตุสามารถป้องกัได้)

BBS คืออะไร

BBS หรือ Behavior Based Safety คือแนวทางในการสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยในองค์กร โดยเน้นการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของบุคลากรให้มีความปลอดภัยมากขึ้น ซึ่งจะนำไปสู่การลดอุบัติเหตุและสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ดีขึ้น

BBS ทำอะไร?

• เน้นพฤติกรรม BBS ไม่ได้รอให้เกิดอุบัติเหตุแล้วค่อยมาแก้ไข แต่จะเข้าไปสังเกตและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุตั้งแต่เนิ่นๆ
• ทุกคนมีส่วนร่วม ทุกคนในองค์กร ไม่ว่าจะเป็นพนักงาน ผู้จัดการ หรือเจ้าของกิจการ ต่างมีส่วนร่วมในการสังเกตและปรับปรุงพฤติกรรมของตนเองและผู้อื่น
• วัดผลได้ BBS มีวิธีการวัดผลที่ชัดเจน ทำให้เราสามารถเห็นผลลัพธ์และปรับปรุงแนวทางได้อย่างต่อเนื่อง

ทำไมต้อง BBS?

• ลดอุบัติเหตุ การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมที่เสี่ยงจะช่วยลดโอกาสเกิดอุบัติเหตุ
• เพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน เมื่อพนักงานรู้สึกปลอดภัย ก็จะทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
• สร้างวัฒนธรรมองค์กรที่ดี BBS ช่วยสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่ทุกคนใส่ใจความปลอดภัยร่วมกัน

BBS ประกอบด้วย 5 ขั้นตอน

• ขั้นตอนที่ 1 Open Mind เปิดใจพูดคุยกัน โดยที่จะยอมรับความคิดเห็น และเอื้ออาทรซึ่งกันและกัน ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นที่จะทำให้ทุกฝ่ายยอมรับกันได้
• ขั้นตอนที่ 2 Observation การสังเกตพฤติกรรมความปลอดภัยในขณะที่ปฏิบัติงานของเพื่อนร่วมงาน ว่ามีความเสี่ยงหรือไม่
• ขั้นตอนที่ 3 Intervention การเข้าไปมีปฏิสัมพันธ์ด้วยการพูดคุย ทักทาย ชมเชย เมื่อทำงานอย่างปลอดภัย และตักเตือนเมื่อมีพฤติกรรมเสี่ยงในการทำงานเกิดขึ้น
• ขั้นตอนที่ 4 Record บันทึกผลการมีปฏิสัมพันธ์กับเพื่อนร่วมงาน ทั้งการชมเชย การเตือนผ่านโปรแกรมที่สามารถบันทึกได้ทั้งทางเว็บไซต์และสมาร์ทโฟน
• ขั้นตอนที่ 5 Safety Culture สร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยโดยการทำขั้นตอนทั้ง 4 ขั้นตอนอย่างต่อเนื่อง ทั่วทั้งองค์กร รวมถึงมีการวัดผล ประเมินผลตลอดเวลา

BBS เป็นกระบวนการที่เน้นการมีส่วนร่วมของทุกคนในการสร้างสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัย โดยเริ่มจากการเปิดใจ สังเกตพฤติกรรม แทรกแซงเมื่อพบปัญหา บันทึกข้อมูล และนำข้อมูลเหล่านั้นมาปรับปรุงพัฒนาอย่างต่อเนื่อง จนเกิดเป็นวัฒนธรรมความปลอดภัยในองค์กร

ประโยชน์ของการใช้ BBS

• ลดอุบัติเหตุ เนื่องจากสามารถระบุและแก้ไขพฤติกรรมเสี่ยงได้ก่อนเกิดอุบัติเหตุ
• เพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน เมื่อพนักงานรู้สึกปลอดภัย ก็จะทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
• สร้างความสัมพันธ์ที่ดีในองค์กร การพูดคุยและให้คำแนะนำกันอย่างสม่ำเสมอ จะช่วยสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างเพื่อนร่วมงาน
• พัฒนาวัฒนธรรมองค์กร BBS ช่วยสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่ให้ความสำคัญกับความปลอดภัย

ทฤษฎีโดมิโนของการเกิดอุบัติเหตุ Domino Theory

ทฤษฎีโดมิโน เป็นแนวคิดที่อธิบายถึงสาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุ โดยเปรียบเทียบกับโดมิโนที่เรียงต่อกัน เมื่อโดมิโนตัวแรกล้ม ตัวอื่นๆ ก็จะล้มตามไปเรื่อยๆ เช่นเดียวกันกับอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นจากสาเหตุที่เชื่อมโยงกันเป็นลูกโซ่

โดมิโนทั้ง 5 ตัวในทฤษฎีนี้ หมายถึง

1. สภาพแวดล้อมหรือภูมิหลังของบุคคล ปัจจัยทางสังคม เศรษฐกิจ วัฒนธรรม หรือปัจจัยส่วนบุคคล เช่น อายุ เพศ สุขภาพ ที่อาจส่งผลต่อพฤติกรรมและความปลอดภัย
2. ความบกพร่องของบุคคล ขาดความรู้ ความเข้าใจ หรือทักษะที่จำเป็นในการทำงาน หรือมีปัญหาสุขภาพจิต
3. การกระทำที่ไม่ปลอดภัย พฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ เช่น ไม่สวมอุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล ทำงานโดยไม่ระมัดระวัง
4. อุบัติเหตุ เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจากการกระทำที่ไม่ปลอดภัย หรือสภาพแวดล้อมที่ไม่ปลอดภัย
5. การบาดเจ็บหรือความเสียหาย ผลลัพธ์สุดท้ายของอุบัติเหตุ เช่น บาดเจ็บ พิการ เสียชีวิต หรือความเสียหายต่อทรัพย์สิน

นั่นคือ สภาพแวดล้อมของสังคมหรือภูมิหลังของคนใดคนหนึ่ง เช่น สภาพครอบครัวฐานะความเป็นอยู่ การศึกษาอบรม ก่อให้เกิดความบกพร่องผิดปกติของคนนั้น ทัศนคติต่อความปลอดภัยที่ไม่ถูกต้อง ชอบเสี่ยง มักง่าย ก่อให้เกิดการกระทำที่ไม่ปลอดภัยหรือสภาพการณ์ที่ไม่ปลอดภัย ซึ่งจะทำก่อให้เกิดอุบัติเหตุและทำให้เกิดการบาดเจ็บหรือความสูญเสียตามมา ทฤษฎีโดมิโนนี้ มีผู้เรียกชื่อใหม่เป็น “ลูกโซ่ของอุบัติเหตุ (Accident Chain)

การป้องกันอุบัติเหตุตามทฤษฎีโดนิโนตามทฤษฎีโดมิโน หรือลูกโซ่ของอุบัติเหตุ เมื่อโดมิโนตัวที่ 1 ล้มตัวถัดไปก็ล้มตาม ดังนั้นหากไม่ให้โดมิโนตัวที่ 4 ล้ม (ไม่ให้เกิดอุบัติเหตุ) ก็ต้องเอาโดมิโนตัวที่ 3 ออก(กำจัดการกระทำหรือสภาพการณ์ที่ไม่ปลอดภัย) การบาดเจ็บหรือความเสียหายก็จะไม่เกิดขึ้นการป้องกันอุบัติเหตุตามทฤษฎีโดมิโนหรือลูกโซ่อุบัติเหตุ ก็คือ การตัดลูกโซ่อุบัติเหตุ โดยกำจัดการกระทำหรือสภาพการณ์ที่ไม่ปลอดภัยออกไปอุบัติเหตุก็ไม่เกิดขึ้น ส่วนการที่จะแก้ไขป้องกันที่โดมิโนโนตัวที่ 1 (สภาพแวดล้อมของสังคมหรือภูมิหลังของบุคคล) หรือตัวที่ 2 (ความบกพร่องผิดปกติของบุคคล)เป็นเรื่องที่แก้ไขได้ยากกว่า เพราะเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นและปลูกฝังเป็นคุณสมบัติส่วนบุคคลแล้ว

ทฤษฎีโดมิโนเป็นเครื่องมือที่สำคัญในการสร้างความปลอดภัยในสถานที่ทำงาน การนำทฤษฎีนี้ไปใช้ จะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดอุบัติเหตุ และสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ปลอดภัยสำหรับทุกคน

อุบัติเหตุจากการทำงาน
สามารถแบ่งออกเป็น 2 สาเหตุ คือ

         1. สาเหตุจากการปฏิบัติงานที่ไม่ปลอดภัย (Unsafe Act) เป็นการกระทำที่ไม่ปลอดภัยของผู้ปฏิบัติงานในขณะทำงาน ซึ่งอาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุได้ เช่น

• การใช้อุปกรณ์เครื่องมือที่เป็นเครื่องจักรกลต่าง ๆ โดยพลการหรือไม่ได้รับมอบหมาย

• การทำงานที่มีอัตราเร่งความเร็วของงานและเครื่องจักรเกินกำหนด

• การถอดอุปกรณ์ป้องกันออกจากเครื่องจักรโดยไม่มีเหตุอันสมควรสมควร

• การดูแลซ่อมบำรุงอุปกรณ์เครื่องจักรในขณะที่กำลังทำงาน

• การใช้เครื่องมืออุปกรณ์เครื่องจักรที่ชำรุดและไม่ถูกวิธี

• ไม่ใส่ใจในคำแนะนำหรือคำเตือนความปลอดภัย

• ทำการเคลื่อนย้ายหรือยกวัสดุที่มีขนาดใหญ่ มีน้ำหนักมาก ด้วยท่าทางหรือวิธีการที่ไม่ปลอดภัย

• ไม่สวมใสอุปกรณ์ป้องกันอันตรายส่วนบุคคล

• การคึกคะนองหรือเล่นตลกขณะทำงาน

          2. สภาพการทำงานที่ไม่ปลอดภัย (Unsafe Condition) คือสภาพแวดล้อมที่ไม่ปลอดภัยโดยรอบตัวของผู้ปฏิบัติงานขณะทำงาน ซึ่งอาจเป็นสาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุได้ เช่น

• เครื่องจักรไม่มีอุปกรณ์ป้องกันอันตราย

• อุปกรณ์เครื่องมือเครื่องจักรที่ออกแบบไม่เหมาะสมกับการใช้งาน

• บริเวณพื้นที่ของการปฏิบัติงานไม่เหมาะสม

• การจัดเก็บวัสดุสิ่งของอย่างไม่ถูกวิธี

• การจัดเก็บสารเคมีหรือสารไวไฟที่เป็นอันตรายไม่ถูกวิธี 

• ไม่มีการจัดระเบียบและดูแลความสะดวกของสถานที่ทำงานให้ถูกต้องตามสุขลักษณะ

• แสงสว่างไม่เพียงพอ

• ไม่มีระบบระบายและถ่ายเทอากาศที่เหมาะสม

• ไม่มีระบบเตือนภัยที่เหมาะสม